Tumor (neoplazma) predstavlja novu tkivnu tvorevinu, odnosno masu ćelija nekontrolisanog i atipičnog rasta BEZ KORISNE FUNKCIJE.
- Tumori porekla epitelnih ćelija:
– Adenomi (benigni)
– Karcinomi (maligni)
- Tumori porekla vezivnog tkiva nazivaju se na osnovu porekla tkiva:
-Lipomi, fibromi, miomi, angiomi…(benigni)
-Liposarkomi, fibrosarkomi, angiosarkomi (maligni)
*Karcinom tela materice /karcinom endometrijuma predstavlja tumorsku promenu materične sluzokože, odnosno endometrijuma, koji predstavlja unutrašnji sloj materice. Najčešće obolevaju žene u postmenopauzi ( 2/3), žene u perimenopauzi ( 1/3), dok je kod žena mladjih od 40 godina veoma redak.
Po učestalosti se nalazi odmah iza karcinoma grlića materice, u odnosu na njega manje je maligan (zloćudan), sporije raste i kasnije metastazira.
*Incidenca (22,7 na 100000 žena)
*Mortalitet ( 3.4 umrle bolesnice na 100 000), prosečno oko 80% žena su žive i pet godina nakon postavljene dijagnoze.
*Glavni uzročnici su : godine starosti, gojaznost, šećerna bolest, visok krvni prisak, bolesti štitne žlezde, pušenje, nuliparitet (osoba, koja nije rađala), produžena upotreba estrogenih preparata kod postmenopauzalnih žena, bez balansiranja sa th progestagenima, kod žena sa PCOS ili tumorima koji produkuju estrogen, kao i kod žena sa rakom dojke na tretmanu sa tamoxifenom (Nolvadex).
Za razliku od drugih tipova karcinoma češće se otkriva u ranoj fazi, zahvaljujući ranoj pojavi simptoma.
Simptomi:
- Najčešće- abnormalno vaginalno krvarenje:
Nakon menopauze, krvarenje u bilo koje doba; Pre menopauze krvarenje između ciklusa ili nakon seksualnog odnosa.
~ Važno pravilo- svako neuredno krvarenje u pretklimakterijumu ili klimakterijumu treba smatrati za karcinom endometrijuma, sve dok se ne dokaže suprotno!
- Vaginalni sekret u vidu pojačanog belog pranja(u vidu iscetka ispranog mesa).
- Bol tokom i nakon odnosa.
- Bol i nelagodnost u donjem delu trbuha, gubitak u težini kao kasni simtomi( kada postoje metastaze u limfnim žlezdama, kostima…)
Abnormalno vaginalno krvarenje može biti simptom i mnogih drugih benignih stanja koja zahvataju matericu (npr. polipi, miomi, tipična hiperplazija endometrijuma),
Dijagnoza:
Zbog svega navedenog neophodna je kontrola ginekologa, koji će u zavisnosti od anamnestičkih podataka, faktora rizika, ginekološkog i ultrazvučnog pregleda predložiti dalju dijagnostiku i potrebnu terapiju.
-Pojačana pažnja i češći ultrazvučni pregledi se moraju obavljati kod svih benignih stanja koja predstavljaju opasnost za učestaliju pojavu maligniteta endometrijuma a to su:
- Hiperplazija endometrijuma
- Recidivantna pojava polipa u materici
- Česta neuredna ili obilnija menstrualna krvarenja
- Gojaznost, menopauza i pušenje
- Duža upotreba leka Tamoksifen.
-Najčešće se predlaže frakcionirana eksplorativna kiretaža (uzimanje tkiva iz unutrašnjosti materice za pregled pod mikroskopom. Procedura se obavlja u ambulantnim uslovima u analgosedaciji (pacijent spava) i 2h nakon uspešno obavljenje intervencije, pacijent se otpušta kući. Kontrola se obavlja po dobijanju histopatološkog nalaza.
-Nekada su potrebne i dodatne nešto preciznije i egzaktnije dijagnostičke metode poput: histeroskopije, skenera i magnetne rezonance male karlice zbog sumnje na uznapredovalu bolest.
-Najsavremenija i najpreciznija metoda za otkrivanje kako polipa tako i maligniteta endometrijuma materice je Histeroskopija! Više o ovoj metodi možete saznati ovde.
Tada se u smislu otkrivanja potencijalnih malignih promena unutar materice, direktno pod kontrolom kamere i oka radi histerskopska ciljana biopsija endometrijuma materice.
*Ako se otkrije karcinom endometrijuma, verovatno ćete biti upućeni ginekologu koji je specijalizovan za hirurško lečenje karcinoma koji uključuju ženski reproduktivni sistem (ginekološki onkolog).
Uzroci:
Tačan uzrok nije poznat. Ustanovljeno je da dolazi do promena( mutacija) u DNK ćelijama u endometrijumu- sluznici materice, koje pretvaraju zdrave ćelije u patološki izmenjene, koje rastu, množe se van kontrole i ne umiru u određeno vreme( zdrave ćelije su pod kontrolom, množe se određenom brzinom i na kraju umiru programiranom ćelijskom smrti). Akumulirane abnormalne ćelije nekontrolisano i ubrzano rastu, razmnožavaju se i formiraju masu- tumor.
Podela:
- Preinvazivni karcinom ( u preinvazivnom stadijumu može biti više godina)
- Invazivni karcinom ( zahvata dublje slojeve i širi se u okolne strukture, kao i u krv i limfu)
Prema stepenu uznapredovalosti deli se na 4 stadijuma.
Lečenje:
Najčešće se savetuje operacija- uklanjanje materice, jajovoda i jajnika (limfne žlezde se nekada odstranjuju kako bi se donela odluka o dopunskom lečenju, poput zračne terapije, hemioterapije i/ili hormonske terapije. Kod mladih žena sa dijagnostikovanim ranim stadijumom karcinoma materice koje žele da očuvaju plodnost se može razmotriti konzervativna terapija sa hormonima.
Prevencija:
- Zdrav život (kakve su ti misli- takav ti je život): odgovarajuća fizička aktivnost, izbegavanje gojaznosti, zdrava ishrana.
- Rađanje
- Kada je potrebno(npr. poremećeni menstrualni ciklusi) uz savet ginekologa kombinovane pilule koje sadrže estrogen i progesteron ili samo progesteron (dugotrajna upotrebe povećava rizik od karcinoma dojke).
- Redovne kontrole kod ginekologa.
Na kraju ovog teksta je jako bitno još jednom naglasiti da su svi ginekološki problemi, pa i oni najteži -maligni 100% rešivi ako se rano i na vreme otkriju! Dovoljna su dva, potpuno bezbolna i kratka pregleda, godišnje!
Najbitniji korak ka vašem zdravlju je –doći na pregled.
Autori teksta: dr M. Radović, dr S. Mirčić